نگاهی به روندها و چالش‌های جمعیتی کشور؛روز جهانی جمعیت فرصتی برای آینده‌نگریست
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صبح هامون به نقل از «عصرهامون»، روز جهانی جمعیت فرصتی مهم برای جلب‌توجه افکار عمومی، سیاست‌گذاران و نهادهای اجرایی به مسائل جمعیتی، روندهای موجود و آینده‌نگری در این حوزه است. این روز از سوی سازمان ملل متحد به‌منظور افزایش آگاهی درباره اهمیت جمعیت در توسعه پایدار، حقوق فردی، سلامت خانواده‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان اجتماعی تعیین شده است.
جمعیت، به‌عنوان یکی از ارکان اساسی قدرت و ثبات هر کشور، نه‌تنها نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد، بلکه عامل اصلی در برنامه‌ریزی‌های کلان ملی و منطقه‌ای محسوب می‌شود. برخورداری از جمعیت جوان، سالم و توانمند، یکی از مزیت‌های راهبردی برای کشورها به‌ویژه در عصر رقابت‌های فزاینده جهانی به شمار می‌رود.
درعین‌حال، تغییرات ساختاری در ترکیب جمعیتی نظیر کاهش نرخ باروری، افزایش سن ازدواج، مهاجرت، یا رشد جمعیت سالمند، چالش‌هایی جدی در مسیر توسعه ایجاد می‌کند. ازاین‌رو، دولت‌ها ناگزیرند با اتخاذ سیاست‌های علمی و هدفمند، در جهت حفظ تعادل جمعیتی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان خود گام بردارند.
در کشور ما نیز طی سال‌های اخیر، موضوع جوان‌سازی جمعیت و حمایت از خانواده به یکی از محورهای اصلی برنامه‌ریزی اجتماعی تبدیل شده است. اما موفقیت این سیاست‌ها، نیازمند فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم، تقویت معیشت عمومی، و بازتعریف نقش نهادهای حمایتی در مناطق مختلف به‌ویژه مناطق مرزی و کمتر برخوردار نظیر سراوان است؛ مناطقی که باوجود جمعیت جوان، همچنان با موانع متعدد در مسیر توسعه روبه‌رو هست.
موانع اقتصادی و زیرساختی افزایش نرخ رشد جمعیت از نگاه مردم
باوجود نرخ نسبتاً مطلوب رشد جمعیت در سراوان، بسیاری از خانواده‌ها در این منطقه با مشکلاتی نظیر بیکاری، تورم، و نبود شغل پایدار مواجه هستند که بر تصمیم‌گیری آنان برای فرزندآوری تأثیر مستقیم می‌گذارد.
راحله میرمرادی، دانشجوی علوم اجتماعی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: خیلی‌ها تصور می‌کنند مردم سراوان تمایل زیادی به فرزندآوری دارند، اما واقعیت این است که دغدغه‌های اقتصادی و نبود شغل پایدار، خانواده‌ها را دچار تردید کرده. امروز دیگر تنها مسئله تولد نیست، نگهداری، آموزش و تربیت فرزند هم بسیار هزینه‌بر شده است.
احمد دهواری مغازه‌دار و پدر دو فرزند، نیز گفت: من خودم دو بچه دارم و صادقانه بگم جرئت فرزند سوم رو ندارم. اجاره‌خانه، قیمت لباس و هزینه مدرسه هر روز بیشتر میشه. دولت اگر حمایت می‌خواهد بکند، باید از زندگی واقعی مردم خبر داشته باشه، نه فقط روی کاغذ.
تحلیل جمعیتی؛ زیربنای سیاست‌گذاری و توسعه پایدار
موسی شهلی‌بر، رئیس اداره ثبت‌احوال شهرستان سراوان، در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی عصرهامون، با تأکید بر نقش بنیادین ثبت‌احوال در رصد تحولات جمعیتی کشور بیان کرد: اداره ثبت‌احوال به‌عنوان متولی ثبت وقایع حیاتی شامل ولادت، وفات، ازدواج و طلاق، نقش کلیدی در طراحی و اجرای سیاست‌های کلان اجتماعی و اقتصادی ایفا می‌کند. داده‌های آماری که توسط این نهاد گردآوری می‌شود، نه‌تنها به مسئولان محلی و استانی برای برنامه‌ریزی هدفمند کمک می‌کند، بلکه نقش مستقیمی در شکل‌گیری تصمیمات ملی در حوزه‌هایی چون جمعیت، سلامت، آموزش، مسکن و اشتغال دارد.
وی افزود: توجه به جمعیت به‌ویژه در ابعاد کیفی آن، امروزه به یکی از شاخص‌های اصلی حکمرانی هوشمند و توسعه پایدار تبدیل شده است. در همین راستا، روز جهانی جمعیت فرصتی مهم برای بازخوانی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی نظام‌های جمعیتی کشورهاست. این روز به ما یادآوری می‌کند که روندهای جمعیتی نه‌تنها پیامدهای داخلی دارند، بلکه بر موقعیت بین‌المللی کشورها در آینده نیز اثرگذار خواهند بود. کشور ما باتوجه‌به شرایط خاص منطقه‌ای و ظرفیت‌های انسانی، نیازمند سیاست‌گذاری دقیق و هدفمند در این حوزه است.
سراوان، شهری جوان با ظرفیت‌های نهفته جمعیتی
رئیس اداره ثبت‌احوال شهرستان سراوان با اشاره به ویژگی‌های جمعیتی خاص شهرستان سراوان بیان کرد: سراوان یکی از شهرستان‌های دارای نرخ رشد جمعیت بالاست؛ به‌طوری‌که نرخ رشد جمعیت در این منطقه حدود ۳.۲ درصد و نرخ باروری ۲.۷ درصد گزارش شده است. این ارقام حاکی از آن است که سراوان در مقایسه با بسیاری از مناطق کشور از ظرفیت بالایی در زمینه جوانی جمعیت برخوردار است. ترکیب سنی جوان در سراوان، علاوه بر آنکه پتانسیلی برای نیروی کار پویا و فعال ایجاد می‌کند، می‌تواند با مدیریت صحیح، زمینه‌ساز تحولات اقتصادی و اجتماعی مثبت در سطح منطقه و استان شود.
شهلی بر ادامه داد: بااین‌حال، این فرصت اگر با زیرساخت‌های حمایتی، آموزشی، بهداشتی و اشتغال‌زایی همراه نباشد، ممکن است به تهدیدی در قالب بیکاری، مهاجرت نخبگان و نارضایتی اجتماعی تبدیل شود. جوانی جمعیت زمانی می‌تواند مزیت باشد که با سیاست‌گذاری صحیح و پشتیبانی واقعی از خانواده‌ها همراه باشد؛ لذا نگاه تک‌بعدی به آمارها کافی نیست و باید با اقدام عملی برای تقویت پایه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همراه گردد.
الکترونیکی‌سازی فرایندها؛ گامی مؤثر در ارتقای رضایت‌مندی عمومی
وی در ادامه با اشاره به تحول دیجیتال در ارائه خدمات این نهاد گفت: در سال‌های اخیر، یکی از اقدامات مهم و اثربخش ثبت‌احوال سراوان، حرکت به‌سوی الکترونیکی‌سازی فرایندها بوده است. اکنون فرایند ثبت ولادت به‌صورت کاملاً الکترونیکی انجام می‌شود؛ به این صورت که پس از تولد نوزاد و ثبت اطلاعات در مراکز درمانی، داده‌ها به‌صورت سیستمی و بدون نیاز به مراجعه حضوری والدین به ثبت‌احوال منتقل می‌شود. شناسنامه نوزاد نیز از طریق پست به نشانی خانواده ارسال می‌گردد.
رئیس اداره ثبت‌احوال شهرستان سراوان با اشاره به نتایج این تحول افزود: این اقدام علاوه بر کاهش قابل‌توجه مراجعات حضوری، منجر به صرفه‌جویی در زمان، کاهش هزینه‌های خانوار و کاهش فشار بر نیروی انسانی ادارات شده است. همچنین دقت و صحت اطلاعات ثبت‌شده افزایش‌یافته و امکان تحلیل آماری به‌موقع و منسجم‌تری را برای ما فراهم کرده است. این الگو در سایر فرایندهای مرتبط با وقایع حیاتی نیز درحال‌توسعه است.
پایگاه‌داده جمعیتی؛ پشتیبان تصمیم‌سازی منطقه‌ای و ملی
موسی شهلی‌بر با اشاره به نقش داده‌های ثبت‌احوال در تصمیم‌سازی‌های کلان کشور اظهار کرد: امروز ثبت‌احوال صرفاً یک نهاد خدماتی نیست، بلکه یک مرکز داده استراتژیک برای کل کشور محسوب می‌شود. اطلاعات جمع‌آوری‌شده درباره ازدواج، طلاق، ولادت و وفات، به‌صورت لحظه‌ای در سامانه‌های اطلاعاتی ثبت و ذخیره می‌شود و این داده‌ها در اختیار نهادهای مختلف از جمله استانداری‌ها، فرمانداری‌ها، مراکز بهداشت، وزارت کشور، مراکز آماری و سایر سازمان‌ها قرار می‌گیرد.
وی در ادامه افزود: برای نمونه، در ثبت ازدواج، به‌محض ثبت رویداد در دفاتر رسمی، اطلاعات زوجین به‌صورت آنی در پایگاه اطلاعات ثبت‌احوال بارگذاری می‌شود و ظرف کمتر از ۲۴ ساعت، سایر نهادها امکان بهره‌برداری از این اطلاعات را خواهند داشت. این هماهنگی موجب تسریع روند خدمات‌رسانی، کاهش بروکراسی و بهبود عملکرد نظام مدیریتی کشور شده است.
جمعیت‌شناسی، ابزاری برای اصلاح ساختارهای اجتماعی
رئیس اداره ثبت‌احوال سراوان با اشاره به اهمیت تحلیل داده‌های جمعیتی در تدوین سیاست‌های اجتماعی گفت: داده‌هایی که ما از روند ازدواج، طلاق، تولد و مرگ استخراج می‌کنیم، بازتاب‌دهنده شرایط واقعی جامعه هستند. به‌عنوان‌مثال، بررسی روند صعودی یا نزولی ازدواج در یک منطقه می‌تواند بیانگر وضعیت اقتصادی، فرهنگی یا روانی جوانان باشد. این داده‌ها اگر به‌موقع در اختیار نهادهای فرهنگی و اجتماعی قرار گیرد، می‌تواند منجر به طراحی برنامه‌های پیشگیرانه یا تشویقی متناسب با نیاز جامعه شود.
شهلی بر تأکید کرد: در سراوان نیز با تحلیل این داده‌ها، می‌توان مناطق نیازمند مداخله را شناسایی کرد؛ مناطقی که ممکن است نرخ طلاق در آن‌ها بالا باشد یا ولادت کاهش‌یافته باشد. چنین اطلاعاتی برای مدیران محلی در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی و بهداشتی بسیار ارزشمند و راهبردی است.
هم‌افزایی نهادها، راهبرد اصلی موفقیت در سیاست‌های جمعیتی
وی خاطرنشان کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند هماهنگی و همکاری بین نهادها در تحقق سیاست‌های جمعیتی هستیم. ثبت‌احوال به سهم خود وظیفه تولید و تأمین اطلاعات دقیق را انجام می‌دهد، اما سایر نهادها نیز باید با استفاده از این داده‌ها، نسبت به تدوین و اجرای برنامه‌های حمایتی و اصلاحی اقدام کنند.
رئیس اداره ثبت‌احوال سراوان در پایان گفت: جوانی جمعیت یک مزیت راهبردی برای آینده کشور است، اما استفاده از این مزیت مستلزم حمایت واقعی از جوانان، تسهیل ازدواج، تأمین مسکن، ایجاد اشتغال پایدار و آموزش مهارت‌های زندگی است. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان از ظرفیت عظیم جمعیت جوان سراوان و استان در مسیر پیشرفت و تعالی کشور بهره برد.
انتهای خبر/
دیدگاهتان را بنویسید